Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa (refluks)

Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa charakteryzuje się zarzucaniem kwaśnej treści żołądkowej przełyku. Jest aktualnie najczęściej występującą dysfunkcją ze strony przewodu pokarmowego. Szacuje się, że w krajach zachodnich okresowo na zgagę uskarża się 20-40% populacji, natomiast 4-7% cierpi z tego powodu codziennie. Najczęściej problem ten dotyka osób po 40 roku życia, zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn. Występowanie refluksu może powodować stany zapalne przełyku, co częściej obserwuje się wśród płci męskiej.

Objawy refluksu to przede wszystkim zgaga, bóle w nadbrzuszu, odbijanie, problemy z przełykaniem, uczucie „kuli” w gardle. Czasem pacjenci uskarżają się również na bóle w klatce piersiowej, napadowy kaszel, chrypkę, bóle gardła, zapalenie dziąseł.

Wyodrębnia się kilka przyczyn tego schorzenia:

związane z zaburzeniami w pracy przewodu pokarmowego:
- nieprawidłowe funkcjonowanie dolnego zwieracza przełyku (który stanowi naturalną barierę antyrefluksową),
- relaksacja dolnego zwieracza przełyku (co obserwuje się po spożyciu obfitych objętościowo posiłków),
- zaburzenie motoryki przełyku lub żołądka (ich nieprawidłowe skurcze powodują zarzucanie kwaśnej treści do przełyku)
- przepuklina rozworu przełykowego (schorzenie polegające na osłabieniu mięśni przepony)
związane ze stylem życia:
- częste przebywanie w stresie,
- odczuwanie niecierpliwości, agresja,
- nadwaga i otyłość,
- palenie tytoniu,
- nieprawidłowe nawyki żywieniowe.

Rozpoznanie choroby refluksowej dokonuje się na podstawie wywiadu lekarskiego i gastroskopii. Do preparatów, które przepisywane są przez lekarzy zalicza się: leki zmniejszające wydzielanie soku żołądkowego, leki alkalizujące oraz leki normalizujące motorykę przełyku i żołądka. Jednak często
w przypadku objawów o łagodnym charakterze wystarczającą metodą terapii jest modyfikacja stylu życia i diety. Punktem wyjścia jest redukcja masy ciała, ponieważ otyłość (zwłaszcza brzuszna) powoduje wzrost ciśnienia śródbrzusznego, które bezpośrednio prowadzi do refluksu. Kolejnym działaniem jest rzucenie palenia, gdyż powoduje ono nasilenie objawów choroby. Ważna jest również aktywność fizyczna: regularne, umiarkowane ćwiczenia pozwolą na redukcję masy ciała, jednak należy uważać, aby nie wykonywać jej bezpośrednio po posiłku, a także zrezygnować z ćwiczeń wymagających dużego wysiłku i związanych z częstym schylaniem. Inne wskazówki dotyczące modyfikacji stylu życia to: unikanie pozycji leżącej do 30minut po jedzeniu, uniesienie wezgłowia łóżka o 15-20cm, unikanie obcisłej odzieży (ciasnych pasków).

Odpowiednia modyfikacja diety może znacząco wpłynąć na redukcję objawów chorobowych. Pacjentom cierpiącym na refluks zaleca się stosowanie diety łatwostrawnej. Należy ograniczyć produkty żywnościowe, które nasilają objawy: produkty bogatobłonnikowe (otręby, płatki, kasze, ciemne pieczywo), produkty bogatotłuszczowe, warzywa wzdymające (kapusta, bób, ciecierzyca, fasola, groch), owoce cytrusowe, pomidory i ich przetwory, ostre przyprawy, czekoladę, alkohol (zwłaszcza białe wino i piwo) oraz napoje gazowane. Do produktów, które mogą łagodzić objawy należą: woda mineralna niegazowana oraz mleko. Należy spożywać 5-6 posiłków w ciągu dnia, o małej objętości, powinno się jeść powoli, w spokoju, dokładnie przeżuwać każdy kęs. Ostatni posiłek powinien być spożyty najpóźniej 3 godziny przed snem.

Bibliografia:

Śmiechowska M., Cugowska M.: Rola żywności i żywienia w chorobie refluksowej. Bromat. Chem. Toksykol. XLIV, 2011, 3, 298-304
„Praktyczny podręcznik dietetyki.” Pod red. M. Jarosz. IŻŻ Warszawa 2010