Niedoczynność tarczycy z Hashimoto - a dieta

Czym jest choroba Hashimoto

Choroba Hashimoto jest przewlekłym, autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy. Jej źródłem jest własny organizm, a dokładniej nieprawidłowa praca układu odpornościowego. Choroba Hashimoto jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy, dotyka przede wszystkim kobiet (występuje aż u 5%), a jej występowanie wśród populacji wzrasta z wiekiem. Przyczyny choroby nie są do końca poznane. Podejrzewa się, że może mieć ona podłoże genetyczne, a objawy u osób predysponowanych mogą zostać wyzwolone przez stres, infekcje, palenie papierosów.

Objawy i rozpoznanie choroby

W celu zdiagnozowania choroby Hashimoto należy wykonać następujące badania:

USG gruczołu tarczowego – zwykle tarczyca ulega pomniejszeniu, ale nie jest to regułą; może wystąpić okresowe powiększenie tarczycy, mogą też pojawić się zmiany ogniskowe czy guzki.
Poziom przeciwciał anty-TPO (przeciwciała przeciwko tyreoperoksydazie) - będą znacznie podwyższone przy chorobie. Jednak zdarza się, ze poziom tych przeciwciał jest niski, mimo iż pacjent choruje na Hasimoto. Dzieje się tak, gdy proces zapalny przebiega z niewielkim nasileniem lub też w końcowym stadium choroby, kiedy tkanka tarczycowa już została zniszczona i proces zapalny ulega wygaszeniu.

Objawy choroby wynikające z niedoczynności tarczycy to przede wszystkim:

zwiększenie masy ciała,
zmęczenie i senność,
ciągłe odczuwanie zimna,
zaburzenia nastroju, stany depresyjne,
zaparcia,
nadciśnienie tętnicze,
skóra sucha, blada, łuszcząca się,
suche i wypadające włosy,
niepłodność.

Znaczenie diety

W związku z tym, że osoby cierpiące na chorobę Hashimoto zwykle zmagają się z nadwagą lub otyłością, istotne będzie ograniczenie podaży kalorii, aby zredukować masę ciała. Należy spożywać regularne posiłki, 5-6 razy dziennie, co 3-4 godziny. Częste spożywanie posiłków spowoduje podwyższenie tempa metabolizmu, który w niedoczynności tarczycy jest spowolniony. Należy unikać posiłków w godzinach późnowieczornych i nocnych.

Zaleca się unikanie produktów bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe (masła, tłustych gatunków mięs), natomiast włączenie do diety nienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3, które mają działanie przeciwzapalne, ich źródłem będą: tłuste ryby morskie (łosoś, śledź, sardynka, węgorz, makrela, tuńczyk) oraz olej rzepakowy i lniany. Należy unikać olejów bogatych w kwasy tłuszczone z rodziny omega-6: słonecznikowego, kukurydzianego i z pestek winogron, ponieważ mogą nasilać objawy zapalenia.

Bardzo istotna jest podaż białka w diecie. Sprzyja ono zwiększeniu metabolizmu (przez wpływ na termogenezę poposiłkową) i dostarcza ważnych aminokwasów, szczególnie tyrozyny, która jest niezbędna do wytwarzania tyroksyny (hormonu tarczycy). Należy w co najmniej trzech posiłkach dziennie zawrzeć produkt będący źródłem białka pełnowartościowego. Watro zadbać o jakość produktów białkowych. Polecane są: jajka, ryby, drób, cielęcina i chude części wołowiny.

Choroba Hashimoto jest chorobą autoimmunologiczną, dlatego też osoby na nią cierpiące mogą predysponować do innych chorób o takim samym podłożu, m.in. choroby trzewnej i cukrzycy typu I. W związku z tym zaleca się stosowanie diety bezglutenowej i ograniczającej cukry proste. Węglowodany powinny mieć niski indeks glikemiczny (pieczywo pełnoziarniste, razowe, kasze: gryczana, jęczmienna, płatki owsiane, otręby) i zaleca się spożywanie ich jedynie w pierwszej części dnia. Należy uważać także na mleko. Może zawierać goitrynę (przenikającą z pasz spożywanych przez zwierzęta), a związek ten działa wolotwórczo. Z tego względu zaleca się stosowanie diety bezmlecznej. Inne produkty, które zawierają goitrogeny, czyli substancje wolotwórcze, to rośliny krzyżowe: kapusta, brokuły, kalafior, a także orzeszki ziemne i rośliny strączkowe, zwłaszcza soja. Dlatego też należy ograniczać spożywanie tych produktów.

Zaleca się również picie dużej ilości płynów, około 2l dziennie, przede wszystkim wodę niegazowaną, ale także zieloną herbatę, która świetnie działa przeciwzapalnie. Konieczne jest włączenie regularnej, umiarkowanej aktywności fizycznej.

Pierwiastki istotne dla prawidłowej pracy tarczycy

żelazo – jego zbyt mała ilość w organizmie prowadzi do zaburzenia syntezy hormonów tarczycy w osoczu, zwiększenia wydzielania TSH, powiększania gruczołu tarczowego i jego niedoczynności; dobrym źródłem żelaza są przede wszystkim mięso i jego przetwory oraz żółtko jaja.
selen - niedobór tego pierwiastka prowadzi do obniżenia aktywności gruczołu tarczowego, selen również jako przeciwutleniacz chroni tarczycę przed oksydatywnym uszkodzeniem, co zostaje zaburzone przy jego niedoborze; produkty dostarczające dużych ilości selenu to przede wszystkim ryby i skorupiaki, ale także produkty czosnek, grzyby i orzechy brazylijskie.
cynk - jego niedobór zaburza wiązanie hormonów tarczycy, w rezultacie dochodzi do obniżenia ich stężenia w organizmie, czego następstwem jest rozwój niedoczynności tarczycy. Niedobory tego pierwiastka mogą być związane nie tylko z jego niedostateczną podażą w diecie, ale mogą wynikać także z długotrwałego stresu czy infekcji. Dobrym źródłem cynku są mięso i jego przetwory, zarodki pszenne, nasiona lnu, pestki dyni, mak, migdały, żółtko jaja.
jod – najważniejszy pierwiastek jeśli chodzi o pracę tarczycy, jego niedobory prowadzą do niedoczynności tarczycy, jej powiększenia i powstania wola; jednak w chorobie Hashimoto często występują zaburzenia wykorzystywania tego pierwiastka i jego duża podaż może mieć odwrotny skutek; największą zawartością jodu charakteryzuje się żywność pochodzenia morskiego - skorupiaki, mięczaki, ryby, zwłaszcza dorsz i halibut. Poza tym dostarczają go: jodowana sól kuchenna, szparagi, szpinak, jarmuż, cebula, rzepa, pomidory.

Bibliografia:

Zakrzewska E., Zegan M., Michota-Katulska E.: Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczycy przy współwystępowanoi choroby Hashimoto. Bromat. Chem. Toksykol. XLVIII, 2015, 2, 117-127
Belowski J.: Poradnik dla pacjentów. Hashimoto ciąg dalszy. Artykuł dostępny pod adresem: tutaj
Miśkiewicz P., Bednarczuk T.: Choroba Hashimoto. Artykuł dostępny: tutaj