Porównanie diety niskowęglowodanowej i ketogenicznej

Współcześnie istnieje wiele diet stosowanych przy redukcji masy ciała, ale nadal najpopularniejszymi zostają te, które zakładają zmniejszoną ilość spożywanych węglowodanów. W tym artykule będą zestawione dwie najbardziej znane diety - ketogeniczna oraz niskowęglowodanowa.
Dlaczego przy redukcji wagi tak ważne jest ograniczenie węglowodanów? Przede wszystkim zależy nam na ograniczeniu żywności wysoko przetworzonej, żywności typu fast food, słodyczy, wyrobów cukierniczych zawierających duże ilości cukrów prostych, które oprócz energii nie dostarczają żadnych niezbędnych składników odżywczych. Cukry proste również przyczyniają się do rozwoju próchnicy zębów oraz zwiększenia produkcji lipoprotein VLDL w wątrobie, co z kolei wiąże się z ryzykiem rozwoju miażdżycy. Duże spożycie żywności zawierającej cukier rafinowany i tłuszcze sprzyja zakłóceniu w regulacji uczucia głodu i sytości oraz dodatniemu bilansu energetycznemu, który z kolei sprzyja rozwojowi nadwagi i otyłości. Otyłość natomiast jest czynnikiem ryzyka rozwoju wielu innych chorób.
Czy w takim razie powinniśmy całkowicie wykluczyć węglowodany? Otóż, to nie jest takie proste. Oprócz węglowodanów prostych są węglowodany złożone oraz błonnik pokarmowy. Ich źródłem są produkty zbożowe, pełnoziarniste, produkty skrobiowe, nasiona roślin strączkowych, warzywa oraz owoce. Dostarczają nie tylko energii, ale również składników mineralnych (np. żelaza, cynku, magnezu, fosforu) i witamin. Produkty zbożowe są najcenniejszym źródłem witamin z grupy B. Nie można zapominać o roli błonnika, który zwiększa uczucie sytości, zwiększa perystaltykę jelit, chroni przed zaparciami, zmniejsza wchłanianie tłuszczu i cholesterolu pokarmowego w jelicie cienkim. Można wywnioskować, że węglowodany jednak powinny być w całodziennej racji pokarmowej.
Dieta niskowęglowodanowa polega na zmniejszeniu ilości węglowodanów złożonych poniżej 130 g (maksymalnie do 50 g) oraz bezwzględnej eliminacji produktów cukierniczych oraz cukru, miodu. Produkty zbożowe, skrobiowe mogą być częścią tej diety, jednak nie mogą być spożywane regularnie w dużych ilościach. Warzywa oraz owoce mogą być w jadłospisie, jednak należy pamiętać o tym, by fruktoza nie dostarczała za dużo energii w całodziennej racji pokarmowej. Głównym źródłem energii są tłuszcze (oleje roślinne, orzechy, ziarna, ryby morskie) oraz białka (jaja, nabiał, mięso). Efektem diety jest brak głównego źródła energii, którym jest glukoza, spada poziom insuliny i organizm zaczyna spalać zmagazynowany tłuszcz poprzez proces glukoneogenezy, który polega na przekształceniu prekursorów niecukrowych w glukozę. Ta dieta nie może być stosowana u osób bardzo aktywnych fizycznie, ponieważ potrzebują węglowodanów do treningów.
Dieta ketogeniczna należy do diet niskowęglowodanowych, jednak cechuje się zmniejszeniem ilości węglowodanów do 20-50 g (5-10% energii) oraz całkowitej eliminacji cukru, produktów zbożowych i skrobiowych, owoców (z wyjątkiem ograniczonej ilości owoców jagodowych). Tłuszcze dostarczają 70-80% energii w całodziennej racji pokarmowej, białka - 15%. Te wartości mogą się zmieniać, ponieważ istnieje wiele odmian ketogenicznej diety, np. dieta Atkinsa, dieta Kwaśniewskiego itp. Dozwolone jest spożycie tłustych gatunków mięs, ryb, orzechów, nasion, tłustego nabiału, olejów, awokado. Niektórzy nawet zalecają spożycie smalcu. Podczas stosowania tej diety zachodzi glukoneogeneza oraz ketoza. Ketoza to proces polegający na użyciu powstałych w procesie utleniania tłuszczów ciał ketonowych do celów energetycznych. Ciała ketonowe zamieniają glukozę i stają się głównym źródłem energii. Redukcja masy ciała zachodzi dość szybko przy takim sposobie odżywiania, ale ma dużo skutków ubocznych: zaparcia, uczucie zmęczenia, nudności, wymioty, bóle głowy, zmniejszenie wytrzymałości podczas aktywności fizycznej. Długotrwałe przebywanie na diecie ketogenicznej może mieć niekorzystny wpływ na zdrowie, w tym zwiększone ryzyko wystąpienia: kamicy nerkowej, nadmiar białka we krwi, niedobory witamin i składników mineralnych, stłuszczenie wątroby, zaburzenia mikroflory jelitowej. Tej diety nie mogą stosować osoby, chore na cukrzycę, mające dolegliwości ze strony trzustki, wątroby oraz nerek, kobiety w ciąży i karmiące. Ogólnie dieta ketogeniczna została wymyślona przez Russella Wildera, który zastosował tę dietę przy leczeniu epilepsji, ponieważ zmniejsza częstotliwość napadów padaczkowych. To jest dieta lecznicza, która pomaga przy chorobach neurologicznych. Wejście do procesu ketozy oraz wyjście z niego powinno odbywać się przy pomocy lekarza lub dietetyka, ponieważ można zaszkodzić sobie.
Zestawiając te dwie diety można wywnioskować, iż dieta niskowęglowodanowa jest bardziej zdrowa i bezpieczna. Również podlega modyfikacjom, np. przy wzmożonym wysiłku fizycznym dietetyk może zalecić lub zwiększyć podaż węglowodanów w diecie, a w diecie ketogenicznej jest to niemożliwe. Dieta niskowęglowodanowa dostarcza antyoksydanty, błonnik, witaminy, składniki mineralne dzięki większej zawartości owoców i warzyw.
Przy stosowaniu jakiejkolwiek diety należy skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, ponieważ bezmyślne stosowanie diet może zaszkodzić.

Artykuł przygotowany przez praktykantkę Lizę Kurnytską



Bibliografia:
Ketogenic Diet - StatPearls
Ketogenic diet - Health Direct
Ketogenic diet: What are the risks? - UChicago Medicine
Dieta ketogeniczna - rozmowa z dietetykiem Maciejem Wielgoszem
Ketogenic diet - Wikipedia
Dieta niskowęglowodanowa - co należy wiedzieć?
Dieta niskowęglowodanowa – zasady, efekty, jadłospis
Ketoza (metabolizm) - Wikipedia
Takeaway - Medical News Today
Glukoneogeneza - edunauka
https://ncez.pl/abc-zywienia-/fakty-i-mity/czy-trzeba-ograniczyc-weglowodany--zeby-schudnac-
Gawęcki J. Żywienie człowieka. Tom 1. Podstawy nauki o żywieniu. Wydawnictwo naukowe PWN SA, Warszawa, 2012.
Ciborowska H., Rudnicka A. Dietetyka. Żywienie człowieka zdrowego i chorego. PZWL, Warszawa, 2015.