Zespół Jelita Drażliwego
U pacjentów diagnozowanych w kierunku zespołu jelita drażliwego nie może występować gorączka, krwawienie z odbytu ani ubytek masy ciała. Mimo że przy IBS charakterystyczny jest ból brzucha, to ważne są także zmiany w częstości oddawania i w konsystencji kału. Część objawów może być różnorodna – u części osób występują biegunki, u innych zaparcia a u jeszcze innych jedno i drugie. Stolec może być suchy lub rozluźniony.
Wśród pacjentów modyfikacje żywieniowe przynoszą znaczną poprawę. Zalecenia żywieniowe nie są uniwersalne dla każdego pacjenta z tą chorobą, nie ma diety którą można by polecić wszystkim chorym. Każdy reaguje inaczej na poszczególne produkty spożywcze, dlatego często najlepszym zaleceniem jest unikanie produktów, które powodują nasilanie objawów. Żywienie nie jest przyczyną tej choroby, jednak niektóre produkty mogą powodować nasilenie dolegliwości.
W ostatnich latach, szczególnie w krajach wysokorozwiniętych coraz częściej u pacjentów stosowana jest dieta z niską zawartością FODMAP (ang. low Fermentable, Oligo-, Di-, Mono- saccharides And Polyols, L-FODMAP), która bazuje na spożywaniu żywności o niskiej zawartości węglowodanów powodujących wzrost ciśnienia osmotycznego w jelitach, słabo wchłanianych, które ulegają fermentacji w jelicie cienkim jak i grubym. Do tej grupy zalicza się: fruktozę, laktozę, fruktany, galaktooligosacharydy i alkohole polihydroksylowe.
Istotne jest zmniejszenie ilości wytwarzanych gazów, ponieważ to one odpowiadają za poczucie wzdęcia. Substancje które nie mogą być strawione w jelicie cienkim, są rozkładane w procesie fermentacji, co powoduje zwiększenie wytwarzania gazów. W diecie należy unikać produktów, które mają dużą zdolność fermentacyjną. Spożywanie dużych ilości warzyw i owoców jest często źle tolerowane przez osoby z zespołem jelita drażliwego, ale największe znaczenie ma indywidualna wrażliwość.
Część pacjentów odczuwa nasilenie dolegliwości także po spożyciu produktów mlecznych. Nietolerancja laktozy to niezdolność trawienia cukru – laktozy, który znajduje się w produktach mlecznych. Stopień nietolerancji może być różny. Wiele osób leczonych z powodu IBS nie toleruje również fruktozy. Osoby te nie mają w jelitach odpowiedniej ilości enzymów , a więc nie są w stanie jej rozłożyć. Staje się ona pożywką dla bakterii beztlenowych, które produkują z niej duże ilości gazów. Procesy fermentacyjne w jelicie i bóle brzucha wywołuje także sorbitol, dodawany do takich produktów jak guma do żucia, czekolady czy słodziki. Dużo sorbitolu zawierają również soki : jabłkowy, gruszkowy i winogronowy. Duża grupa pacjentów dochodzi do diety metodą prób i błędów. Testy mające na celu sprawdzenie nietolerancji na laktozę i fruktozę mogą okazać się pomocne.
Wielu pacjentów wykazuje także dużą wrażliwość na teinę i kofeinę. Ograniczenie produktów, które je zawierają często pozwala na złagodzenie dolegliwości. Duże znaczenie przy IBS ma także odpowiednio duża podaż płynów. Picie co najmniej 1,5 l wody dziennie wpływa na prawidłowe uwodnienie stolca i zmniejsza tendencję do zaparć. U chorych z zaparciami korzystnie działa dieta bogata w błonnik nierozpuszczalny , który zwiększa masy kałowe, nawadnia je oraz przyspiesza pasaż jelit. Błonnik należy wprowadzać w diecie stopniowo. W biegunkach czynnościowych obowiązuje dieta niskoresztkowa, niskotłuszczowa z ograniczeniem cukrów fermentujących.
Artykuł opracowany przez praktykanktę Agnieszkę Kulesiak
Bibliografia:- Ciborowska H., Rudnicka A. 2019. Dietetyka – żywienie zdrowego i chorego człowieka. PZWL wydawnictwo lekarskie, Warszawa.
- Gawęcki J., Hryniewiecki L. 2010. Żywienie Człowieka – Podstawy nauki o żywieniu. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- Jarosz M., Dzieniszewski J., Respondek W., Traczyk I. 2008. Jak żyć z zespołem jelita nadwrażliwego. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa.
- Krzyżowski J. 2019. Zespół jelita drażliwego. Oficyna Wydawnicza Medyk, Warszawa.
- Pawlak K., Rudzik R., Lewiński M., Majcher S., Słuczanowska-Głąbowska S. 2017. Dieta L-FODMAP w leczeniu zespołu jelita drażliwego. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, L, 2 str. 179-183.