Kamica żółciowa

Kamica żółciowa jest schorzeniem polegającym na tworzeniu się złogów w obrębie układu żółciowego, a więc w przewodach żółciowych i/lub woreczku żółciowym. Jest to jedna z najczęstszych chorób przewodu pokarmowego, stosunkowo łatwo wykrywalna podczas badania USG. Największą częstość występowania kamicy żółciowej obserwuje się w krajach zachodnich. Nazywa się ją chorobą cywilizacyjną, ponieważ np. w Afryce niektóre szczepy plemienne na nią w ogóle nie zapadają.

Złogi powstające w układzie żółciowym mogą być zbudowane z różnych substancji. Najczęściej są to złogi mieszane zawierające cholesterol, bilirubinę, kwasy żółciowe i sole wapnia. Rzadziej obserwuje się kamienie złożone wyłącznie z cholesterolu. Przyczyną powstawania złogów jest nieprawidłowy skład żółci, przesycona jest cholesterolem, który nie może zostać rozpuszczony przez sole żółciowe i lecytynę, przez co wytrąca się w postaci mikrokryształków, które z czasem ulegają agregacji i powstaje widoczny złóg.

Czynniki ryzyka kamicy określa się mianem 4xP: płeć piękna, płodna, puszysta i w pełni wieku. Oznacza to, że na kamicę żółciową najczęściej cierpią kobiety otyłe, w średnim wieku, które urodziły jedno lub więcej dzieci (im więcej przebytych ciąż, tym większe ryzyko kamicy żółciowej, ponieważ progesteron utrzymujący się na wysokim poziomie w czasie ciąży zwiększa wydzielanie cholesterolu do żółci). Do innych czynników ryzyka należą także: niewłaściwy sposób odżywiania, zaburzenia lipidowe, cukrzyca i otyłość.

Do podstawowych zaleceń w kamicy żółciowej należą:

ograniczenie kaloryczności diety: istnieje zależność między podażą kalorii, a skłonnością do powstawania złogów;
pilnowanie prawidłowego rozłożenia posiłków w ciągu dnia: należy jeść 4-5 niewielkich posiłków w ciągu dnia, unikać obfitego posiłku
wieczorem, dbać o to, aby posiłki były jedzone powoli i w spokoju i dokładnie gryzione – połykanie dużych kęsów pokarmu utrudnia jego trawienie;
przygotowywanie posiłków w odpowiedni sposób: duszenie, pieczenie w folii, gotowanie w wodzie lub na parze;
unikanie cukrów prostych, miodu, czekolady, ponieważ powodują one zmniejszenie stężenia lecytyny w żółci, która zapobiega powstawaniu kamieni;
zmniejszenie spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych: smalcu, boczku, słoniny;
rezygnacja z żywności fast-food i przetworzonej żywności;
zwiększenie spożycia nienasyconych kwasów tłuszczowych: oliwy z oliwek, oleju rzepakowego, oleju lnianego;
zwiększenie spożycia błonnika w diecie: jego zbyt mała ilość powoduje zaburzenia perystaltyki jelit, utrudnione obkurczanie woreczka żółciowego i zaleganie w nim żółci; błonnik pokarmowy ma wpływ na metabolizm kwasów żółciowych, co chroni przed kamicą;
redukcja nadmiernej masy ciała: żółć u osób otyłych jest znacznie bardziej przesycona cholesterolem niż żółć u osób o należnej masie ciała;
włączenie aktywności fizycznej – np. spacerów, co najmniej godzinę w ciągu dnia.

Piśmiennictwo:

Godziemba-Maliszewska E.: Kamica żółciowa. W: Praktyczny podręcznik dietetyki. Pod red. M. Jarosz. IŻŻ Warszawa 2010