Substancje wspomagające prawidłową glikemię
Beta-glukan
Beta-glukan to polisacharyd, składnik błonnika pokarmowego, będący jednym z budulców ścian komórkowych drożdży, grzybów i zbóż. Jest to jedna z najlepiej zbadanych naturalnych substancji wykazujących działanie lecznicze i profilaktyczne w kontekście zaburzeń glikemii oraz innych zaburzeń wchodzących w skład zespołu metabolicznego. Wyniki wielu badań wskazują na korzystny wpływ spożywania beta-glukanu nie tylko na glikemię poposiłkową, ale także na profil lipidowy oraz poziom hemoglobiny glikowanej. Jak do tej pory opisano dwa główne mechanizmy prozdrowotnego działania beta-glukanu. Po pierwsze substancja ta spowalnia wchłanianie węglowodanów w układzie pokarmowym, dzięki czemu wzrost poziomu glukozy po posiłku jest mniej gwałtowny. Po drugie produkty rozkładu beta-glukanu prawdopodobnie stymulują procesy związane z transportem glukozy do komórek, co w efekcie poprawia wrażliwość komórek na insulinę – ten mechanizm, choć opisany w wielu publikacjach, wymaga jednak dalszej analizy. Dodatkowym działaniem beta-glukanu jest przedłużenie uczucie sytości po posiłku, co wynika z dłuższego przebywania pokarmu w żołądku oraz hamowania wydzielania greliny – hormonu odpowiadającego za uczucie głodu.
Bogatym źródłem beta-glukanu są grzyby, zwłaszcza boczniaki i grzyby shiitake. Wzbogacenie nimi swojej diety jest o tyle wygodne, że są to produkty niskokaloryczne o bardzo niskim indeksie glikemicznym. Kolejną grupą produktów bogatych w beta-glukan są niektóre zboża, przede wszystkim owies i jęczmień. W tym wypadku trzeba mieć na uwadze to, że owies i jęczmień są źródłami łatwoprzyswajalnych węglowodanów i ich duże porcje mogą wpływać niekorzystnie na glikemię po posiłku, zwłaszcza u cukrzyków. Warto jednak wiedzieć, że wzrost poziomu glukozy po spożyciu tych zbóż jest stosunkowo łagodny w porównaniu z innymi zbożami – krzywa glukozowa jest w tym wypadku bardziej płaska. Można więc rozważyć wzbogacenie swojej diety np.: w błonnik owsiany lub zamianę obecnie spożywanych produktów zbożowych na pełnoziarniste produkty owsiane i jęczmienne.
Kozieradka
Działanie hipoglikemizujące kozieradki jest solidnie udokumentowane wieloma badaniami naukowymi. Istotne jest jednak to, że większość wyników badań wskazywała na skuteczność stosowania kozieradki w przypadku pacjentów, u których stwierdzono insulinooporność lub cukrzycę, podczas gdy efekty uzyskane przez osoby zdrowe nie przekraczały efektu placebo. Kozieradka idealnie nadaje się do zup, sosów, mięs oraz potraw z gotowanych warzyw. Ma aromat rosołu. Zaobserwowano, że lepsze efekty uzyskuje się spożywając tę przyprawę na ciepło. Ze względu na możliwe interakcje z lekami, osoby przyjmujące środki hipoglikemizujące powinny skonsultować dopuszczalną ilość kozieradki z lekarzem lub farmaceutą. Osoby z chorą tarczycą również powinny skonsultować stosowanie kozieradki z lekarzem, ze względu na potencjalny wpływ na funkcjonowanie tarczycy (wg badań na szczurach). Na potrzeby badań naukowych pacjentom podawano zazwyczaj zmielone ziarna kozieradki w ilościach 5-20 g (1-4 łyżeczki) na dobę.
Cynamon
Cynamon jest przyprawą dobrze znaną i powszechnie dostępną. W Polsce stosowana jest głównie do potraw słodkich, np.: zawierających jabłka, gruszki lub śliwki. Warto jednak zainteresować się zastosowaniem cynamonu w kuchni orientalnej, gdzie jest składnikiem potraw wytrawnych z warzyw, mięsa a nawet ryb! Inny przykład to połączenie cynamonu, kurkumy, i papryki – mieszanka ta pasuje do pieczonych skrzydełek z kurczaka. Przyprawa ta jest nie tylko smaczna i (jak się okazuje) uniwersalna, ale może też wpływać prozdrowotnie. Szereg badań naukowych wykazał działanie hipoglikemizujące cynamonu. U osób stosujących suplementację cynamonem zaobserwowano poprawę wyników w zakresie poziomu glukozy na czczo oraz po posiłku, a także obniżenie poziomu hemoglobiny glikowanej. Pozytywne wyniki badań dotyczyły głównie osób cierpiących na cukrzycę typu 2 oraz osób zdrowych. Co ciekawe suplementacja cynamonem nie przyniosła efektu w przypadku pacjentów z cukrzycą typu pierwszego a także kobiet w okresie postmenopauzalnym. Znaczenia ma tu też ilość cynamonu. Przykładem jest dość duże i reprezentatywne badanie, w którym stosowano 0,5 g cynamonu dziennie przez 4 miesiące, po czym nie stwierdzono znaczącej poprawy glikemii w porównaniu z grupą otrzymującą placebo. W badaniach które wykazały prozdrowotny wpływ cynamonu, stosowano zwykle dawki 1-3 gramów (1 łyżeczka cynamonu waży około 3 g).
Zielona herbata
Zielonej herbacie od dawna przypisuje się wiele leczniczych i profilaktycznych właściwości, jednak wyniki większości badań naukowych nie wykazały jej dobroczynnego wpływu na poziom glukozy we krwi. Przełomowe okazały się jednak badania, w których suplementację katechinami zielonej herbaty połączono z aktywnością fizyczną. Wyniki sugerują, że katechiny zielonej herbaty zwiększają wychwyt glukozy przez mięśnie szkieletowe w czasie wysiłku fizycznego, co wiąże się z poprawą tolerancji glukozy i wrażliwości komórek na insulinę. Wniosek – picie zielonej herbaty może nam pomóc w uzyskaniu prawidłowej glikemii, o ile dołączymy do tego aktywność fizyczną.
Na koniec jeszcze raz podkreślę, że żadna suplementacja ani wzbogacanie diety nie stanowi zamiennika dla zdrowego stylu życia. Stanowi jedynie jego element, który pozwoli na osiągnięcie lepszych efektów leczniczych i profilaktycznych. Kolejną istotną kwestią jest cierpliwość i konsekwencja, ponieważ prozdrowotne substancje występujące naturalnie w żywności zazwyczaj przynoszą efekty dopiero po dłuższym czasie ich stosowania, np.: po kilku tygodniach.
Źródła:
- Blevins S. M., Leyva M. J., Brown J., Wright J., Scofield R. H. and Aston C. E. Effect of Cinnamon on Glucose and Lipid Levels in Non–Insulin-Dependent Type 2 Diabetes. Diabetes Care (by American Diabetes Association), 2007.
- Chen J. and Raymond K. Beta-glucans in the treatment of diabetes and associated cardiovascular risks. Vascular Health and Risk Management, 2008.
- Crawford P. Effectiveness of cinnamon for lowering hemoglobin A1C in patients with type 2 diabetes: a randomized, controlled trial. American Board of Family Medicine, 2009.
- Deng R. A Review of the Hypoglycemic Effects of Five Commonly Used Herbal Food Supplements. Recent Patents on Food, Nutrition & Agriculture, 2012.
- Jówko E. Antioxidants in Sport Nutrition, Chapter 8: Green Tea Catechins and Sport Performance. A service of the National Library of Medicine, 2015.
- Khan A., Safdar M., Ali Khan M. M., Khattak K. N. and Anderson R. A. Cinnamon improves glucose and lipids of people with type 2 diabetes. Diabetes Care (by American Diabetes Association), 2003.
- Khoury D. El, Cuda C., Luhovyy B. L. and Anderson G. H. Beta Glucan: Health Benefits in Obesity and Metabolic Syndrome. Journal of Nutrition and Metabolism, 2011.
- Majumdar J., Chakraborty P., Mitra A., Sarkar N. K. and Sarkar S. Fenugreek, A Potent Hypoglycaemic Herb Can Cause Central Hypothyroidism Via Leptin - A Threat To Diabetes Phytotherapy. Experimental and Clinical Endocrinology & Diabetes, 2017.
- Martin B., MacInnis M., Gillen J., Skelly L. and Gibala M. Short-term green tea extract supplementation attenuates the postprandial blood glucose and insulin response following exercise in overweight men. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism, 2016.
- Nagulapalli Venkata K. C., Swaroop A., Bagchi D. and Bishayee A. A small plant with big benefits: Fenugreek (Trigonella foenum-graecum Linn.) for disease prevention and health promotion. Molecular Nutrition & Food research, 2017.
- Talaei B., Amouzegar A., Sahranavard S., Hedayati M., Mirmiran P. and Azizi F. Effects of Cinnamon Consumption on Glycemic Indicators, Advanced Glycation End Products, and Antioxidant Status in Type 2 Diabetic Patients. Nutrients, 2017.
- Venables M. C., Hulston C. J., Cox H. R. and Asker E. J. Green tea extract ingestion, fat oxidation, and glucose tolerance in healthy humans. The American Journal of Clinical Nutrition, 2007.
- Verma N., Usman K., Patel N., Jain A., Dhakre S., Swaroop A., Bagchi M., Kumar P., Preuss H. G. and Bagchi D. A multicenter clinical study to determine the efficacy of a novel fenugreek seed (Trigonella foenum-graecum) extract (Fenfuro™) in patients with type 2 diabetes. Food & Nutrition Research, 2016.
- Yu J., Song P., Perry R., Penfold C. and Cooper A. R. The Effectiveness of Green Tea or Green Tea Extract on Insulin Resistance and Glycemic Control in Type 2 Diabetes Mellitus: A Meta-Analysis. Diabetes & Metabolism Journal, 2017.