Alergia i nietolerancja pokarmowa
z dnia na dzień szerszej grupy osób. Związane to może być z uprzemysłowieniem produkcji, dużą ilością sztucznych barwników, dodatków, konserwantów w żywności, pojawianiem się nowych, nieznanych produktów i przypraw, do których nasz organizm nie jest przystosowany.
Wśród niepożądanych reakcji na pokarmy można wyróżnić alergie i nietolerancje pokarmowe. Warto zwrócić uwagę na to, że choć czasem objawy tych reakcji mogą być podobne, to ich mechanizmy są różne. Podstawową kwestią rozróżniająca alergię pokarmową od nietolerancji pokarmowej jest fakt, iż w przypadku tej drugiej nie mamy do czynienia z aktywacją układu odpornościowego.
Alergia pokarmowa związana jest z nieprawidłową reakcją układu odpornościowego i można podzielić ją na:
- alergię IgE-zależną – nazywana szybką, wczesną, objawy występują od razu (nawet kilkanaście sekund po spożyciu danego pokarmu), są gwałtowne, mogą prowadzić nawet do wstrząsu anafilaktycznego; taki rodzaj alergii jest warunkowany przez geny, może mieć charakter stały bądź przejściowy;
- alergię IgG-zależną – tak zwana późna, utajona, jej objawy występują 24-96 godzin po spożyciu pokarmu, często są nieswoiste (nie dotyczą układu pokarmowego, np. przewlekłe migreny, zmiany skórne, gorsze samopoczucie), dlatego ciężko jest określić który dokładnie spożyty produkt uczula.
W celu zdiagnozowania alergii pokarmowej wykonuje się testy alergiczne na poziomy konkretnych przeciwciał. Mogą to być testy skórne (na alergię IgE-zależną) lub testy z krwi (na alergię IgE-zależną lub IgG-zależną).
Nietolerancja pokarmowa (czasem nazywana Ig-A zależną, od przeciwciał produkowanych m.in. w błonie śluzowej jelita) jest najczęściej związana z brakiem konkretnych enzymów odpowiadających za trawienie składnika znajdującego się w żywności. Objawy nietolerancji pokarmowej dotyczą głównie przewodu pokarmowego i są to bóle brzucha, wzdęcia, biegunki, rzadziej zaparcia. Przykładem może być nietolerancja laktozy (występującej w produktach mlecznych) spowodowana brakiem lub bardzo niskim poziomem w jelitach enzymu – laktazy, która rozkłada laktozę do glukozy i galaktozy, cukrów z których organizm może czerpać energię. W przypadku braku laktazy w jelitach laktoza pozostaje niestrawiona i powoduje zwiększenie ciśnienia osmotycznego w jelitach, napływ do nich znacznej ilości wody, co może objawiać się biegunkami. Kiedy niestrawiona laktoza dostanie się do jelita grubego, bakterie tam obecne rozkładają ją z wydzieleniem wodoru, co powoduje wzdęcia brzucha i gazy. Nietolerancję pokarmową diagnozuje się na podstawie testów krwi (określenie poziomu konkretnych enzymów) lub wodorowych testów oddechowych.
Mimo iż mechanizmy, diagnostyka i objawy alergii i nietolerancji pokarmowej są różne,
to postępowanie żywieniowe będzie takie samo i będzie polegało na wykluczeniu nietolerowanego składnika z diety. Jednak w przypadku alergii pokarmowej nawet najmniejsza ilość uczulającego pokarmu będzie powodowała objawy, natomiast przy nietolerancji pokarmowej czasem niewielkie ilości nie będą szkodzić.
Piśmiennictwo: